Tóm tắt ôn tập kiến thức chương 4 - Tư tưởng Hồ Chí Minh

I- TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

1. Tính tất yếu và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam

- Đảng như người cầm lái con thuyền cách mạng, vai trò lãnh đạo quyết định thành công.
- Đảng ra đời từ sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và yêu nước.
- Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
- Đảng phải trong sạch, vững mạnh, là đạo đức và văn minh.
- Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Đảng viên cần có đạo đức cách mạng gồm các đức tính: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
- Đảng viên không bị cám dỗ bởi giàu sang, quyền lực; phải trung thành, tận tụy với Tổ quốc và nhân dân.
 

2. Nguyên tắc hoạt động của Đảng

- Chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam hành động.
- Phải vận dụng sáng tạo, tránh giáo điều.
- Tập trung dân chủ: dân chủ trong thảo luận, tập trung thống nhất trong hành động.
- Tự phê bình và phê bình: liên tục, trung thực, đúng người, đúng việc, có văn hóa.
- Kỷ luật nghiêm minh, tự giác: kỷ luật tạo sức mạnh, đảng viên phải tự giác tuân thủ.
- Thường xuyên tự chỉnh đốn để giữ Đảng trong sạch, loại bỏ phần tử thoái hóa.
- Đoàn kết và thống nhất trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin, cương lĩnh, đường lối.
- Liên hệ mật thiết với nhân dân, coi Đảng là bộ phận của dân tộc, phục vụ nhân dân.
- Đoàn kết quốc tế trong sáng, bảo vệ lợi ích dân tộc và hòa bình thế giới.
 

3. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên

- Đức và tài: trung thành tuyệt đối với Đảng, suốt đời phấn đấu cho cách mạng.
- Thực hiện nghiêm cương lĩnh, đường lối, nguyên tắc xây dựng Đảng.
- Tu dưỡng đạo đức cách mạng, học tập nâng cao trình độ toàn diện.
- Mối liên hệ mật thiết với nhân dân, tiên phong, gương mẫu.
- Chịu trách nhiệm cao, năng động, sáng tạo, không nản chí.
- Phòng chống tiêu cực: tham ô, lãng phí, quan liêu là "giặc nội xâm".
- Phê phán cán bộ "vác mặt quan cách mạng", chủ nghĩa cá nhân, mất đoàn kết.
- Hồ Chí Minh khuyên: cần nghiêm khắc nhưng khoan hòa, kết hợp xử lý đúng người, đúng tội.
 

II- TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN DÂN, DO NHÂN DÂN, VÌ NHÂN DÂN

1. Nhà nước dân chủ

Bản chất giai cấp của Nhà nước

- Nhà nước Việt Nam mang bản chất giai cấp công nhân.
- Đảng CSVN giữ vai trò cầm quyền, lãnh đạo bằng đường lối, tổ chức, kiểm tra.
- Nhà nước có tính định hướng xã hội chủ nghĩa, tập trung dân chủ.
- Thống nhất giữa tính giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc.
 

Nhà nước của nhân dân

- Mọi quyền lực trong tay nhân dân.
- Dân chủ trực tiếp và gián tiếp (đại diện).
- Nhà nước chỉ là người đày tớ trung thành của dân, không phải là quan cách mạng.
- Nhân dân có quyền kiểm soát, phê bình, bãi miễn đại biểu, giải tán thiết chế quyền lực.
- Luật pháp là công cụ thực thi quyền lực của nhân dân.
 

Nhà nước do nhân dân

- Nhà nước do nhân dân lập nên bằng các hình thức dân chủ.
- Nhân dân vừa là chủ vừa có nghĩa vụ tuân theo pháp luật và kỷ luật lao động.
- Cần nâng cao năng lực làm chủ của nhân dân.
 

Nhà nước vì nhân dân

- Phục vụ lợi ích, nguyện vọng nhân dân.
- Không có đặc quyền đặc lợi.
- Cán bộ nhà nước vừa là đày tớ, vừa là người lãnh đạo có trí tuệ, đức độ.
- Đặt quyền lợi nhân dân lên trên hết.
 

2. Nhà nước pháp quyền

Nhà nước hợp hiến, hợp pháp

- Hồ Chí Minh đề cao Hiến pháp, pháp luật làm nền tảng cho tổ chức và hoạt động Nhà nước.
- Tổ chức tổng tuyển cử phổ thông, trực tiếp, bỏ phiếu kín.
- Nhà nước hợp pháp với cơ chế quyền lực theo luật pháp.
 

Nhà nước thượng tôn pháp luật

- Quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật.
- Xây dựng hệ thống luật pháp dân chủ, hiện đại.
- Giáo dục nâng cao nhận thức pháp luật cho nhân dân.
- Pháp luật nghiêm minh, công tâm, chống đối xử dã man.
- Pháp luật vì con người, dựa trên nền tảng đạo đức xã hội.
 

3. Nhà nước trong sạch, vững mạnh

Kiểm soát quyền lực nhà nước

- Quyền lực do nhân dân ủy thác, cần kiểm soát chặt chẽ để tránh lạm quyền.
- Đảng có trách nhiệm kiểm soát quyền lực, tăng cường công tác kiểm tra.
- Kiểm soát từ trên xuống và từ dưới lên.
- Nhân dân đóng vai trò kiểm soát, giám sát quyền lực.
 

Phòng chống tiêu cực trong Nhà nước

- Tiêu cực gồm: đặc quyền đặc lợi, tham ô, lãng phí, quan liêu, kiêu ngạo, bè phái.
- Tham ô, lãng phí, quan liêu là "giặc nội xâm", nguy hiểm hơn giặc ngoại xâm.
- Lãng phí là quốc sách nghiêm cấm.
- Phải phòng chống bằng nâng cao dân chủ, pháp luật nghiêm minh, giáo dục đạo đức cán bộ, cán bộ nêu gương.
- Bệnh quan liêu làm suy yếu tổ chức, cần chống quyết liệt.
- Phòng chống tiêu cực là nhiệm vụ khó khăn, cần sự tham gia của toàn dân và Đảng.
 

III- VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VÀO CÔNG TÁC XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC

1. Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh

- Đường lối, chủ trương phải đúng đắn, sáng tạo, phù hợp hoàn cảnh.
- Thực hiện nghiêm túc đường lối, vai trò cán bộ chiến lược, người đứng đầu nêu gương.
- Chỉnh đốn Đảng thường xuyên, giữ Đảng là đạo đức và văn minh.
- Kiểm tra, giám sát quyền lực do dân giao.
- Sinh viên Đảng viên phải thực hiện tốt học tập và đạo đức, phấn đấu đóng góp xây dựng đất nước.
 

2. Xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh

- Hoàn thiện pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả.
- Pháp luật là công cụ quản lý xã hội và công cụ nhân dân làm chủ, giám sát.
- Phân công, phối hợp quyền lực rõ ràng giữa các cơ quan nhà nước.
- Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất, năng lực, bản lĩnh chính trị.
- Đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, hách dịch.
- Đổi mới, tăng cường lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước.
 

Phân tích tổng hợp và lưu ý dễ nhầm lẫn:

Lưu ý dễ nhầm:

- Đảng không phải là nhà nước, nhưng là người lãnh đạo và kiểm soát quyền lực nhà nước.
- Nhà nước không phi giai cấp, mà mang bản chất giai cấp công nhân.
- Pháp luật phải là công cụ bảo vệ quyền lợi nhân dân, nhưng cũng nghiêm minh trừng trị tiêu cực.
- Tập trung dân chủ không phải là chuyên quyền; phải phát huy dân chủ đồng thời thống nhất hành động.
- Phòng chống tiêu cực là trách nhiệm của cả Đảng, Nhà nước và nhân dân.
- Đảng viên phải là người gương mẫu về đạo đức và năng lực, tránh sai lầm chủ nghĩa cá nhân.
$\text{Ví dụ: Đạo đức cách mạng} = \{\text{Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công vô tư}\}$