Tóm tắt kiến thức cơ bản chương 4 - Giáo trình Thuế FTU

I. KHÁI NIỆM THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT

- Thuế TTĐB: thuế gián thu, áp dụng cho hàng hóa, dịch vụ không thiết yếu hoặc cần điều tiết tiêu dùng.
- Thuế chỉ thu 1 lần tại khâu sản xuất hoặc nhập khẩu.
- Thuế suất cao, mục đích: điều tiết thu nhập, hướng dẫn tiêu dùng, bảo vệ sản xuất trong nước.
- Luật TTĐB đầu tiên: 1990, sửa đổi 1993, 1995, hoàn thiện 1998 (áp dụng từ 1999).
- Mở rộng đối tượng, thay đổi thuế suất, miễn giảm.

II. TÁC DỤNG CỦA THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT

- Hướng dẫn sản xuất, tiêu dùng: thuế suất cao (15%-100%), tác động đến quyết định sản xuất và tiêu dùng.
- Điều tiết thu nhập người tiêu dùng hợp lý, thuế gắn vào giá bán.
- Quản lý sản xuất, kinh doanh hàng đặc biệt hiệu quả hơn so với thuế GTGT.

III. NỘI DUNG CƠ BẢN

1. Đối tượng chịu thuế

- Hàng hóa: thuốc lá điếu, xì gà, rượu, ô tô dưới 24 chỗ, xăng, điều hòa dưới 90.000 BTU, bài lá, vàng mã.
- Dịch vụ: vũ trường, mát xa, karaoke, casino, trò chơi jackpot, vé cược đua ngựa, đua xe, golf.

2. Đối tượng nộp thuế

- Tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh dịch vụ các mặt hàng chịu thuế.
- Sản xuất chịu thuế tại khâu sản xuất.
- Nhập khẩu chịu thuế tại khâu nhập khẩu.
- Ủy thác nhập khẩu, tổ chức nhận ủy thác nộp thuế.

3. Trường hợp không chịu thuế

- Hàng xuất khẩu, tạm xuất tái nhập, hàng viện trợ nhân đạo, quà tặng theo quy định.
- Hàng miễn thuế hành lý, hàng chuyển khẩu, quá cảnh.
- Hàng nhập khẩu phục vụ miễn thuế, khu chế xuất.
- Vật tư, nguyên liệu nhập khẩu sản xuất hàng xuất khẩu.
- Nếu hàng nhập khẩu dùng mục đích khác phải nộp thuế.

IV. CĂN CỨ TÍNH THUẾ

- Căn cứ: Giá tính thuế + Thuế suất.
 

1. Số lượng hàng hóa

- Là số lượng thực tế tiêu thụ, nhập khẩu.
 

2. Giá tính thuế

- Hàng sản xuất trong nước: giá bán chưa có thuế TTĐB, tính theo công thức:
$\text{Giá tính thuế} = \frac{\text{Giá bán hàng}}{1 + \text{Thuế suất}}$
- Thuốc lá nhập khẩu có quy định giá tính tối thiểu.
- Rượu và bia đóng chai tính riêng giá vỏ chai.
- Hàng gia công, biếu tặng tính theo giá mặt hàng tương đương.
- Hàng nhập khẩu:
$\text{Giá tính thuế} = \text{Giá nhập khẩu} + \text{Thuế nhập khẩu}$
- Dịch vụ: giá cung ứng chưa thuế TTĐB, tính tương tự.
- Hàng bán trả góp tính theo giá bán 1 lần chưa có thuế.

3. Thuế suất

- Quy định chi tiết theo biểu thuế.
 

V. ĐĂNG KÝ, KÊ KHAI, NỘP, HOÀN, GIẢM, MIỄN THUẾ

1. Kê khai, đăng ký

- Cơ sở sản xuất, kinh doanh chịu thuế phải kê khai, đăng ký nộp thuế với cơ quan thuế quản lý.
- Cơ sở nhập khẩu kê khai nộp thuế cùng tờ khai hải quan.

2. Thủ tục kê khai, nộp thuế

- Sản xuất kê khai hàng tháng, hoặc định kỳ 5-10 ngày nếu số thuế lớn.
- Nhập khẩu kê khai từng lần nhập.
- Khấu trừ thuế TTĐB nguyên liệu đã nộp khi sản xuất (có chứng từ hợp lệ).
- Nếu nhiều loại hàng/dịch vụ thuế suất khác nhau, kê khai riêng theo từng mức, không rõ áp dụng thuế suất cao nhất.
- Kê khai và nộp thay cho hàng bán nội địa do xuất khẩu không thành công.

3. Hoàn thuế

- Hàng tạm nhập tái xuất.
- Nguyên liệu nhập khẩu sản xuất xuất khẩu.
- Quyết toán khi sáp nhập, giải thể, phá sản.
- Quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

4. Giảm, miễn thuế

- Thiên tai, địch họa, tai nạn: giảm tối đa 30%, miễn khi không còn khả năng sản xuất.
- Ôtô lắp ráp sản xuất được giảm thuế 95% mức thuế trong 5 năm (1999-2003), có mức giảm theo từng loại chỗ ngồi.
- Kinh doanh golf giảm 30% thuế trong 3 năm kể từ 1999.
- Cơ sở sản xuất bia quy mô nhỏ được giảm thuế nếu bị lỗ (không quá 5 năm).

Biểu Thuế Tiêu Thụ Đặc Biệt (tóm tắt)

Lưu ý thường nhầm lẫn

- Thuế TTĐB chỉ thu một lần: tại sản xuất hoặc nhập khẩu, không thu 2 lần.
- Thuế TTĐB khác thuế GTGT, hàng thuộc đối tượng TTĐB không chịu thuế GTGT.
- Giá tính thuế phải trừ các khoản thuế suất đã bao gồm (đặc biệt với hàng sản xuất trong nước).
- Khấu trừ thuế nguyên liệu phải có chứng từ hợp lệ, không được khấu trừ vượt.
- Hàng miễn thuế TTĐB vẫn phải kê khai nếu sử dụng cho mục đích khác.
- Thuế suất áp dụng cao nhất khi không rõ từng loại.
- Giảm miễn thuế theo quy định chặt chẽ, không tự ý áp dụng.

Bảng so sánh THUẾ TTĐB và THUẾ GTGT