Tóm tắt kiến thức chương 1 - Giáo trình Thuế ĐH Ngoại Thương

1. NGUỒN GỐC RA ĐỜI CỦA THUẾ

Thời nguyên thuỷ: con người sống tự phát, sản phẩm làm ra ít ỏi.

Lao động phát triển -> của cải dư thừa -> giàu có.

Người giàu có -> thế lực -> cai trị bộ lạc -> hình thành Nhà nước.

Nhà nước cần tài chính để hoạt động (quản lý, quốc phòng, an ninh, cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội).

Nguồn tài chính từ đóng góp của dân cư.

Các hình thức động viên:

- Quyên góp 
- Vay 
- Dùng quyền lực (Thuế)

Thuế: tất yếu khách quan, công cụ tài chính của Nhà nước.

Điều kiện ra đời của thuế:

- Nhà nước 
- Thu nhập xã hội

Xã hội phát triển -> nhu cầu chi tiêu tăng -> thuế quan trọng.

Nhà nước là tiền đề cho sự ra đời của thuế.

2. QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA THUẾ

Từ chế độ nô lệ đến tư bản: thuế phục vụ mục đích phi kinh tế (quân sự, bộ máy nhà nước).

Tư bản chủ nghĩa: Nhà nước can thiệp kinh tế - xã hội -> thuế đa dạng, linh hoạt hơn.

Chế độ dân chủ: Nhà nước quan tâm đến công bằng xã hội -> thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập công ty.

Thuế phát triển cùng với xã hội.

3. SƠ LƯỢC VỀ THUẾ Ở VIỆT NAM

Thời phong kiến:

- Nhà Lê: thuế trực thu (thuế thân, thuế điền), thuế gián thu. 
- Nhà Nguyễn: thuế chính phủ (thuế điền thổ, thuế thân, thuế tạp dịch), thuế tạp phú (thuế cảng, thuế quan tân, thuế nguồn đầm, thuế hầm mỏ, thuế các hộ sản xuất).

Thời Pháp thuộc: thuế nặng nề, thêm thuế từ kinh doanh thuốc phiện, sòng bạc,... + tham nhũng.

Sau 1945: bỏ thuế thân, giảm thuế ruộng đất,...; 1951: chế độ thuế thống nhất (7 loại thuế).

Thời kỳ kế hoạch hóa tập trung: vai trò thuế không quan trọng.

Đổi mới: thuế là nguồn thu chính.

Hệ thống thuế hiện nay:

1) Thuế sử dụng đất nông nghiệp 
2) Thuế giá trị gia tăng 
3) Thuế tiêu thụ đặc biệt 
4) Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu 
5) Thuế tài nguyên 
6) Thuế nhà, đất 
7) Thuế sử dụng vốn ngân sách 
8) Thuế thu nhập doanh nghiệp 
9) Thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao 
10) Thuế chuyển quyền sử dụng đất 
11) Thuế thu vào các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài

12) Thuế khác, lệ phí và phí.