Tóm tắt kiến thức chương 2 - Quản lý tài chính công

2.1. KHÁI NIỆM, PHÂN LOẠI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

2.1.1. Khái niệm ngân sách nhà nước

- Công cụ chính sách tài khóa, nhà nước dùng để kỷ luật tài khóa – phân bổ – hiệu quả
- Mang ba góc độ: kinh tế, chính trị, pháp lý
- Luật NSNN 2015: “Toàn bộ thu-chi của Nhà nước trong khoảng thời gian nhất định”

2.1.2. Phân loại ngân sách nhà nước

2.1.2.1. Các tiêu thức phân loại

- COFOG: theo chức năng Chính phủ – nhấn vào mục tiêu KT-XH
- GFS: theo nội dung kinh tế – phân tích tác động vĩ mô
- Đối tượng/Chi phí đầu vào: lương, vật tư…
- Tổ chức hành chính: gắn trách nhiệm bộ/ngành

2.1.2.2. Hệ thống mục lục ngân sách

- Chương (01–399 TW; 400–599 tỉnh…)
- Loại – Khoản: lĩnh vực & ngành KT
- Mục – Tiểu mục: tính chất kinh tế (thuế TNCN 1000 → 1001, 1002…)
- Nguồn: 01–49 vốn trong nước; 50–99 vốn ngoài nước

Chú ý: sinh viên hay lẫn COFOG ↔ GFS; nhớ “F = Function, S = Statistical (Economic)”

2.3. NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

- 2.3.1. Một tài liệu duy nhất: tất cả thu-chi nằm chung 1 dự toán → cấm “quỹ đen”
- 2.3.2. Tổng thể: không gán thu cho chi nhất định; thu & chi ghi riêng biệt, đầy đủ
- 2.3.3. Niên độ: dự toán có giá trị 1 năm; dư chi cuối năm huỷ bỏ hoặc chuyển nguồn có điều kiện
- 2.3.4. Chuyên dùng: chi đúng đối tượng + mục đích
- 2.3.5. Cân đối: tổng thu ≥ chi; bội chi chỉ để đầu tư phát triển
- 2.3.6. Hiệu năng: đo KT-HQ-HL; khuyến khích kiểm toán hoạt động
- 2.3.7. Minh bạch: công khai dự thảo, thực hiện, quyết toán; hạn nộp & biểu mẫu cố định

2.4. PHÂN CẤP QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

2.4.1. Khái niệm & nguyên tắc

- Mục tiêu: rõ trách nhiệm – quyền hạn giữa TW & địa phương
- Nguyên tắc: phân định nguồn thu + nhiệm vụ chi; bảo đảm vai trò chủ đạo TW & chủ động địa phương

2.4.2. Nội dung phân cấp

2.4.2.1. Hệ thống NSNN

- Bốn cấp: TW, tỉnh, huyện, xã; liên thông dọc

2.4.2.2. Phân cấp chi ngân sách

Nhầm lẫn hay gặp: chi Giáo dục cấp tỉnh vẫn thuộc nhiệm vụ địa phương, không phải TW

2.4.2.3. Phân cấp thu ngân sách

- Thu 100 % TW: thuế XNK, thuế TTĐB nhập khẩu
- Thu 100 % địa phương: thuế môn bài, thuế SD đất NN/PNN
- Thu phân chia: VAT nội địa, TNCN… tỷ lệ do UBTV QH quyết định

2.4.2.4. Điều hòa & bổ sung NS

- Tỷ lệ điều tiết + bổ sung cân đối + bổ sung mục tiêu
- Lưu ý: tỉnh không tự cân đối → hưởng 100 % thu phân chia + nhận bổ sung

2.4.2.5. Vay nợ địa phương

- Chỉ cấp tỉnh; chỉ cho đầu tư; dư nợ ≤ mức trần; vay lại ODA/CPH hoặc phát hành trái phiếu chính quyền

2.4.2.6. Thẩm quyền theo quy trình

- QH/HĐND quyết định dự toán & phê chuẩn quyết toán cấp mình

2.5. KẾ HOẠCH TÀI CHÍNH – NGÂN SÁCH BA NĂM

2.5.1. Khái niệm

- Khuôn khổ chi tiêu trung hạn (MTEF) 03 năm; cuốn chiếu hằng năm

2.5.2. Nội dung

- Dự bá vĩ mô, trần chi lĩnh vực, bội chi, giới hạn nợ
- Kế hoạch 10 năm & đầu